Pracownik na zwolnieniu lekarskim – kilka kwestii, które warto zapamiętać.

Zagadnienie prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby stanowi niejednokrotnie zarzewie konfliktu między pracownikiem a pracodawcą. Warto zatem zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii.

Zgodnie z art. 68 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2016 poz. 372), Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek (a więc m.in. pracodawcy) są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Co istotne, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia (zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy). Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż obie przesłanki są od siebie niezależne oraz samodzielne, co oznacza, iż dla utraty prawa do zasiłku chorobowego za okres wskazany w zwolnieniu lekarskim wystarczy, by zachowanie ubezpieczonego pracownika zrealizowało tylko jedną z nich.

Nie ulega wątpliwości, iż podstawowym celem omawianego zwolnienia jest odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, dlatego też w jej osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (tak m.in. SN w wyroku z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05).

O ile jednak przesłanka wykonywania pracy zarobkowej nie wzbudza większych wątpliwości interpretacyjnych, o tyle kwestia wykorzystania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem już tak.

Wśród przykładowych zachowań, które uznane zostały jako niezgodne z celem zwolnienia,  można wymienić: nadużywanie alkoholu, czy też podejmowanie działań, których chory powinien unikać (tak SA w Katowicach w wyroku z dnia 30 lipca 1991 r., III AUr 144/91); wzięcie udziału w wycieczce zagranicznej, np. pielgrzymce do Włoszech (tak SN w wyroku z dnia 21 października 1999 r., I PKN 308/99); wzięcie udziału w imprezie towarzyskiej czy rozrywkowej; przeprowadzanie remontu, demontaż okien w budynku (wyrok SN z dnia 21 stycznia 1999 r., I PKN 553/98).

Dodatkowo wskazuje się, iż za zachowania niezgodne z celem zwolnienia uznać należy również nieprzestrzeganie wskazań lekarskich, np. nakazu leżenia w łóżku, zakazu wykonywania różnych prac domowych, praca w ogrodzie lub gospodarstwie rolnym – a także wręcz wykorzystywanie tego zwolnienia dla innych celów niż leczenie (Z. Salwa, Nowe przepisy o zasiłkach chorobowych, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 1999, s. 16). Co więcej, warto zauważyć, iż adnotacja na zwolnieniu lekarskim „pacjent może chodzić” upoważnia jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, takich jak wstawanie z łóżka, poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na ewentualne zabiegi czy kontrolę.

Niewątpliwie każdy przypadek należy indywidualnie przeanalizować, jednak warto mieć na względzie, iż wystąpienie negatywnych przesłanek może doprowadzić nie tylko do utraty prawa do zasiłku chorobowego i obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wraz z odsetkami za cały okres zwolnienia, ale również może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., w sytuacji, gdy pracownikowi można przypisać winę, co najmniej w postaci rażącego niedbalstwa (tak m.in. SN w wyroku z dnia 21 stycznia 1999r., I PKN 553/98).

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Przypominamy, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 mogą zawsze, na bieżąco zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 00 31 38 lub 32 43 43 105.