Przedawnienie karalności wykroczenia

Częstym problemem praktycznym związanym z postępowaniem w sprawach o wykroczenia jest poprawne ustalenie związanych z nim terminów przedawnienia. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na przewidziane przez ustawodawcę rozróżnienie pojęć przedawnienia ścigania oraz przedawnienia orzekania, a także przedawnienia wykonania orzeczonej kary. Zgodnie z treścią art. 45  § 1 k.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełniania czynu. Na podstawie art. 45  § 3 k.w. orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.

W świetle wskazanych uregulowań pierwszym problemem interpretacyjnym jest znaczenie pojęcia „wszczęcia postępowania”. W tym zakresie należy odnieść się do art. 59 § 2  k.p.w., zgodnie
z którym prezes sądu wszczyna postępowanie zarządzeniem, kierując sprawę do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu. Istotnym zatem jest, aby w okresie roku od dnia popełnienia wykroczenia prezes sądu wydał odpowiednie zarządzenie kierujące sprawę do rozpoznania na rozprawie lub posiedzeniu.

Znaczne problemy interpretacyjne powstawały również w odniesieniu do stanu faktycznego, w którym początkowo czyn  został zakwalifikowany jako przestępstwo, natomiast później kwalifikacja prawna uległa zmianie i toczy się postępowanie w przedmiocie popełnienia wykroczenia.

Jako przykład można tutaj wskazać początkowo błędnie określoną wartość przedmiotu przestępstwa z art. 278 k.k., która w toku postępowania okazała się jednak mniejsza niż 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę (np. w konsekwencji wyceny przedmiotu kradzieży przez biegłego sądowego). Kolejnym przykładem może być przestępstwo z art. 178a k.k. (prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości) oraz wykroczenie z art. 87 k.w. (prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu).Ustawodawca ustalił próg różnicujący odpowiedzialność, którym jest zawartość alkoholu we krwi przekraczająca 0,5 promila lub zawartość alkoholu w 1 dm3wydychanego powietrza przekraczająca 0,25 mg. W praktyce często mamy do czynienia z pomiarami tzw. granicznymi i kwalifikacja prawna czynu ulega w toku postępowania modyfikacji, chociażby ze względu na tolerancję pomiaru założoną przez producenta urządzenia pomiarowego.

Problemy interpretacyjne okazały się na tyle istotne, iż Sąd Najwyższy wydał w tym zakresie postanowienie w składzie powiększonym w dniu 21 października 2003 r. (sygn. akt I KZP 9/03). Zgodnie z treścią wskazanego postanowienia, „wskazany w art. 45 § 1 zd. 2 KW warunek przedłużenia okresu przedawnienia karalności wykroczenia jest spełniony wtedy, gdy w ciągu roku od jego popełnienia postępowanie o wykroczenie zostało wszczęte przez prezesa sądu na podstawie art. 59 § 2 k.p.w., zaś o ile czyn stanowiący wykroczenie został początkowo oceniony jako przestępstwo także wówczas, gdy w tym samym okresie zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze przeciwko osobie”. Reasumując w sytuacji, w której początkowo prowadzono postępowanie przygotowawcze (w fazie in personam) o przestępstwo, stosować należy dłuższy termin przedawnienia tj. 2 lata od dnia popełnienia wykroczenia.

W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na bardzo powszechny problem przedawnienia wykonania kary grzywny nałożonej w postępowaniu mandatowym. Podkreślenia wymaga fakt, iż w sytuacji w której przyjmujemy mandat karny staje się on prawomocnym rozstrzygnięciem postępowania w zakresie popełnionego wykroczenia. Z uwagi na powyższe przedawnienie wykonania kary grzywny nastąpi dopiero z upływem 3 lat od dnia przyjęcia mandatu karnego.

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na niewielkie ramy objętościowe opracowania, artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które nie mogą zastąpić porady prawnej w indywidualnej sprawie.

Przypominamy, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 mogą zawsze, na bieżąco zasięgnąć szczegółowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 00 31 38 lub 32 43 43 105.